امامزاده نرمی: تأثير سنت بومی منطقه بر آداب نذر امامزاده

نويسنده:        زمان انتشار :  22 ژوئن 2015  12:20      تعداد بازديد :  2,614 بازديد       

امامزاده نرمی: تأثير سنت بومی منطقه بر آداب نذر امامزاده

 

یکی از مشهورترین نذر های امامزاده نرمی ، برپایی نمایش آیینی تعزیه به همت بانیانی است که با هزینه ای نسبتاً بالا نسبت به سایر نذورات مرسوم، اسباب گردهمایی باشکوهی از مردم محل و حتی مناطق مجاور را فراهم می کنند و برای بزرگداشت حادثه کربلا، با ایجاد یک انگاره فرهنگی و زمینه ای تمثیلی، خاطره این حادثه را در مخاطبان خود زنده نگه می دارند. برپایی تعزیه، سنتی باسابقه در منطقه برخوار است و به شکلی که یکی از قطب های این هنر آیینی نیز محسوب می شود. ژان رمی برای تاکید بر اهمیت زمینه جغرافیایی آداب و رفتار دینی از «مناطق فرهنگی» سخن به میان می آورد (ویلم ، ۱۳۷۷ :۶۲). امری که می توان ادعا کرد بر کیفیت و کمیت اعمال عبادی و حتی صورت بندی آن تاثیری بسزا دارد.

 

در ناحیه دولت آباد که تعزیه بخشی از سنت بومی آن است، معمولاً متولیانی که از آنان به عنوان بانی یاد می شود، مسئولیت پرداخت هزینه های تعزیه را به عهده می گیرند و سفارش خواندن مجلسی خاصی را بنا به نذر خود می دهند. هزینه های تعزیه شامل فراهم کردن مکان آن، اسب ها، پذیرایی و همچنین دستمزد بازیگران است. انجام این نذر بسیار ریشه دار است و در آن ناحیه، اشخاصی یافت می شوند که ادامه دهنده نذر پدرانشان در برگزاری این مراسمند.
معمولاً حسینه ها و تکایا در طول تاریخ میزبان برگزاری این مراسم بوده اند ولی به سبب ریشه داری این نذر در منطقه و اهمیت فروانی که مردم برای امامزاده این ناحیه قائلند، دامنه برگزاری این مراسم سنتی را به امامزاده نیز کشانده اند و در دهه اول محرم، دهه اول صفر و روز ۲۸ صفر در جوار امامزاده نیز این مراسم برگزار می شود.

02_007

 

به نظر می رسد باید این نذر را در زمره نذورات مردانه قرار داد. معمولاً دست اندرکاران و برگزار کنندگان مراسم تعزیه مردان هستند. این امر می تواند علل روانشناسی و جامعه شناسی گوناگونی داشته باشد که مهمترین آنها را شاید بتوان در این سه گروه جای داد. نخست آنکه این نذر به لحاظ مادی، تقریبا هزینه های زیادی در بر دارد و انجام آن معمولاً باید برای مردان که استقلال مالی بیشتری دارند، امکان پذیرتر باشد. نکته دوم اینکه تدارکات چنین برنامه ای بسیار سنگین است و نیازمند فعالیت زیاد و در پاره ای موارد، توانایی جسمانی است، البته ممکن است زنانی نیز با پرداخت هزینه های آن مردان را برای انجام امور به خدمت بگمارند اما معمولاً بانیان، مردانی هستند که ترجیح می دهند در امور اجرایی نیز دخالت داشته باشند و حتی در برخی از موارد، خواندن نقشی در تعزیه را نیز به عهده بگیرند. نکته سومی که در این ارتباط می توان به عنوان علت مطرح کرد و بیشتر جنبه روانشناختی دارد، آن است که تعزیه معمولاً آراستن صحنه های رزم، دلاوری، شجاعت و شهادت در راه حق است و اگر چه در تعزیه، زنان نیز در قالب زنان حاضر در واقعه کربلا نقشی دارند (هر چند در اکثر موارد به دلیل پاره ای از محدودیت های مذهبی، این نقش ها را نیز مردان بازی می کنند) و این مراسم در بین زنان نیز طرفداران فراوانی دارد اما باید اذعان داشت که از لحاظ ویژگی های روانشناختی، هویتی و نمادهای مستتر در آن، مراسم تعزیه به خلقیات مردانه نزدیکی بیشتری دارد.

 

02_064
در برگزاری مراسم تعزیه به عنوان یک نذر نیز کارکردهای اجتماعی و روانشناختی فراوانی نهفته است. فرد نذر کننده در ضمن انجام مراسم به تثبیت هویت خود اقدام می کند و خود را به عنوان فردی خیّر، پولدار، سخاوتمند، متعلق به گروه خود و در عین حال متمایز از دیگران نشان می دهد ( بهاری،۱۳۸۳: ۱۲۰) که به عقیده ترنر، این موقعیت را می توان وضعیت بازتابی یا بازیابی هویت نامید که به ایجاد رضایت، افتخار، آسایش، مشروعیت دینی و تائید از طرف دیگران قابل تعبیر است. (بهاری،۱۳۸۳: ۱۲۵ )

به طور کلی می توان کارکردهای اجتماعی تعزیه را در چند دسته تقسیم کرد:
زنده نگه داشتن وقایع مذهبی
انگاره سازی برای رفتار مردم عامه
تطهیر و تزکیه معنوی
واسطه توسل جویی و مراد طلبی
تحکیم همبستگی و وحدت
الگو سازی برای هنر شمایل نگاری

 

 

ارسال دیدگاه

نظر خود را به ما بگویید.